Causaal verband tussen misleidende mededelingen Staatsloterij en schade bij individuele deelnemers is geen noodzakelijk gegeven

Rb. Midden-Nederland 17 juli 2024, RB 3850; ECLI:NL:RBMNE:2024:5143 (Eiser tegen Staatsloterij B.V.). Geopposeerde (hierna: eiser) heeft tussen 1998 en 2008 als abonnee meegespeeld met de maandelijkse door Staatsloterij georganiseerde staatsloterij. In 2013 heeft het hof Den Haag voor recht verklaard dat Staatsloterij misleidende mededelingen heeft gedaan over, onder andere, de prijzen en de winkansen van haar loterij. In 2020 heeft het hof ´s-Hertogenbosch daarnaast een bewijsvermoeden aangenomen met betrekking tot het causaal verband tussen de mededelingen van Staatsloterij en de aankoop van loten door individuele deelnemers. Op basis hiervan is het eiser gelukt om de door hem in de periode 2000-2007 ingelegde bedragen bij de rechtbank terug te vorderen. De loterijovereenkomsten die aan de betalingen ten grondslag lagen zijn hiervoor bij verstekvonnis vernietigd. Enkele weken later vernietigt de Hoge Raad het eerder door het hof aangenomen bewijsvermoeden. Staatsloterij gaat nu in verzet tegen het verstekvonnis, met als primaire verweer dat de dagvaarding van eiser niet ontvankelijk is. Mocht dat wel zo zijn en mocht de vordering van eiser toewijsbaar zijn, dan vordert Staatsloterij in voorwaardelijke reconventie bovendien een verklaring voor recht dat de loterijovereenkomsten niet worden vernietigd.

De rechter stelt voorop dat voor toewijzing van de vorderingen van eiser een causale band is vereist tussen de handeling van Staatsloterij enerzijds en de door eiser geleden schade anderzijds. Dat Staatsloterij misleidende mededelingen heeft gedaan staat vast. Hetzelfde geldt voor het feit dat eiser in de genoemde periode heeft meegespeeld met de maandelijkse staatsloterij. Een causaal verband tussen die twee moet echter op individueel niveau worden bepaald, gelet op het feit dat de Hoge Raad het algemene bewijsvermoeden heeft vernietigd. Eiser heeft, ondanks de gelegenheid daartoe, geen concrete omstandigheden aangevoerd die erop wijzen dat hij is misleid. Zijn gedrag schept daarnaast een heel ander beeld: eiser is enkele jaren vóór de mededelingen begonnen met meespelen en heeft zijn deelname ook na de mededelingen ongewijzigd voortgezet. Kortom, de rechter kan niet oordelen dat er een noodzakelijk causaal verband bestaat tussen de misleidende mededelingen van Staatsloterij en de gestelde schade. De vordering van eiser wordt dan ook afgewezen en Staatsloterij is geen vergoeding verschuldigd.

6.5. Dat betekent echter nog niet dat [geopposeerde] per definitie behoort tot de consumenten die zouden hebben afgezien van de aankoop van staatsloten als Staatsloterij juiste en volledige mededelingen zou hebben gedaan. Pas als (rekening houden met alle relevante feiten en omstandigheden in zijn eigen concrete geval) kan worden vastgesteld dat [geopposeerde] , als individuele meespelende consument, daadwerkelijk is misleid door de gedane misleidende mededelingen, heeft hij als gevolg van die mededelingen schade geleden, die voor vergoeding door Staatsloterij in aanmerking komt.

6.9. [geopposeerde] heeft voorafgaand aan en tijdens de mondelinge behandeling voldoende gelegenheid gehad om uit te leggen dat (en hoe) de misleidende mededelingen van Staatsloterij hem hebben bereikt en ook dat (en hoe) deze mededelingen zijn deelname hebben beïnvloed. Hij heeft echter geen op zijn eigen situatie toegesneden feiten en omstandigheden toegevoegd aan de in de dagvaarding al gestelde algemeenheden.

6.13. Integendeel, uit het speelgedrag van [geopposeerde] lijkt eerder te volgen dat hij zich juist niet door de misleidende mededelingen heeft laten beïnvloeden. Hij is enkele jaren vóór die mededelingen werden gedaan begonnen met meespelen en hij heeft zijn deelname in de jaren daarna, waaronder de nu relevante periode 2000-2007, ongewijzigd voortgezet. Ook heeft hij verschillende jaren achter elkaar meegedaan aan de koninginnedagtrekkingen. [geopposeerde] is in mei 2008, ná de koninginnedagtrekking 2008, opgehouden met zijn deelname als abonnementsspeler, maar hij heeft niet toegelicht waarom hij die beslissing op dat moment heeft genomen. Ook heeft hij niet gesteld of aannemelijk gemaakt dat hij zijn winkansen berekende of inschatte. Evenmin heeft hij toegelicht wat zijn motief was om mee te spelen.