Coitus interruptus is op voldoende ingetogen wijze gepresenteerd

Vz RCC 31 januari 2017, RB ; dossiernr. 2017/00023 (Durex - coitus interruptus) Afwijzing. Het betreft een televisiecommercial waarin een vrouw aan een man vraagt of hij een condoom heeft, waarna de man zegt dat de vrouw zich geen zorgen hoeft te maken omdat hij op tijd zal stoppen. Vervolgens wordt gezegd: “Iedere 15 minuten laat één Nederlandse vrouw een abortus verrichten. Terugtrekken is geen betrouwbare anticonceptiemethode. Gebruik een betrouwbare anticonceptiemethode. Deze boodschap wordt ondersteund door Durex.” In beeld verschijnt dezelfde tekst waarbij een asterisk is geplaatst achter de woorden “iedere 15 minuten” die verwijst naar de volgende tekst die onderin in beeld verschijnt: “Berekening gebaseerd op gegevens uit het verslag van de abortus (Landelijke abortusregistratie 2014)”.

Klacht: In de bestreden uiting wordt ten onrechte gesuggereerd dat iedere ongewenste zwangerschap het gevolg is van coitus interruptus en dat iedere ongewenste zwangerschap leidt tot abortus. Uit onderzoek van de Rutgers Stichting blijkt dat tweederde van de vrouwen die een abortus ondergaan anticonceptie gebruikt. Er is geen anticonceptiemiddel dat 100% bescherming biedt. Klaagster is ontzet over het feit dat adverteerder een uitspraak over abortus doet en zich hiertegen uitspreekt. Adverteerder mag haar product aanprijzen als de beste keuze in anticonceptie, maar heeft niet het recht zich uit te spreken tegen de keuzes die vrouwen maken nadat zij ongewenst zwanger zijn geworden. In Nederland hebben vrouwen zelfbeschikkingsrecht over hun lichaam en daarmee ook over hun zwangerschap. Morele oordelen over deze keuzes horen niet thuis in reclame voor commerciële bedrijven.

Het oordeel van de voorzitter:

1)  Klaagster stelt in de eerste plaats dat in de televisiecommercial wordt gesuggereerd dat iedere ongewenste zwangerschap het gevolg is van coitus interruptus en dat iedere ongewenste zwangerschap leidt tot abortus. Naar het oordeel van de voorzitter heeft de commercial niet een dergelijke absolute strekking. In de commercial wordt anticonceptie aangeprezen als alternatief voor coitus interruptus teneinde zwangerschap en een eventuele daarop volgende abortus te voorkomen. Op zichzelf genomen staat niet ter discussie dat anticonceptie een betrouwbaardere methode is om zwangerschap te voorkomen. Ervan uitgaande dat anticonceptie de kans op ongewenste zwangerschappen vermindert, ligt het voor de hand dat het gebruik hiervan de kans op een abortus vermindert. De strekking van de televisiecommercial kan om die reden niet onjuist of misleidend worden geacht. Van de commercial gaat verder niet de suggestie uit dat elke ongewenste zwangerschap tot abortus leidt.

2)  De televisiecommercial strekt tot aanprijzing van anticonceptiemiddelen, in het bijzonder anticonceptiemiddelen van adverteerder nu haar merknaam Durex wordt genoemd. Het staat adverteerder vrij haar producten aan te prijzen als middel om (uiteindelijk) abortus te voorkomen. Niet kan worden gezegd dat de uiting hierdoor in strijd met de goede smaak en het fatsoen is, mede gelet op de terughoudende wijze waarop aan deze norm dient te worden getoetst vanwege het subjectieve karakter daarvan. Naar het oordeel van de voorzitter bevat de verwijzing naar abortus in de televisiecommercial geen moreel oordeel van adverteerder over dit onderwerp. Adverteerder prijst haar product aan onder verwijzing naar een bepaald doel dat daarmee kan worden bereikt. Van beïnvloeding van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen, zoals klaagster stelt, is daarbij geen sprake. Ook verder kan de uiting niet in strijd worden geacht met hetgeen naar hedendaagse maatstaven toelaatbaar dient te worden geacht. Naar de huidige maatschappelijke opvattingen dient het op zich­­zelf geno­men toelaatbaar te worden geacht dat, ook overdag, reclame wordt gemaakt voor producten op het gebied van de seksualiteit zoals condooms. Daar­bij mag van de adverteerder wel terughoudendheid worden verwacht in de wijze waar­op het product wordt aangeprezen. Naar het oor­deel van de voorzitter doet ad­verteer­der dit op voldoende ingetogen wijze. In de televisiecommercial is geen bloot of een seksuele han­deling te zien, terwijl ook het taalgebruik voldoende ingetogen is. De klacht treft op grond van het voorgaande geen doel.

3)  De voorzitter neemt nota van de wijzigingen die adverteerder in de televisiecommercial zal aanbrengen. Deze wijzigingen zien enerzijds op de genoemde frequentie waarin in Nederland een abortus plaatsvindt, anderzijds op een cijfermatige toelichting op die frequentie. Dit leidt echter niet tot een andere beslissing in deze zaak, zodat wordt beslist als volgt.