Fout gekleurde chocolade eitjes zijn verboden
Met dank aan prof. Dirk Visser, Universiteit Leiden, Klos Morel Vos Schaap komend in NJB
Lees de pdf in oorspronkelijke opmaak hier.
“Het verband tussen de kleur van het folie en de smaak van het daarin verpakte paaseitje zou wettelijk moeten worden vastgelegd”. Dit twitterde mevrouw Sylvia Witteman op 4 april 2011 en zij kreeg naar eigen zeggen nog nooit zoveel bijval. In de Volkskrant van 6 april 2011 (p. V5) schreef zij er ook over. Zij noemde terecht de volgende nationale standaard: rood = puur, blauw = melk, groen = nootjes, goud = wit en paars = praliné. Verder stelde zij voor de strikte naleving van deze standaard de Paus aan te wijzen, omdat die tenslotte iets heeft met Pasen.
Er moet echter op gewezen worden dat het te koop aanbieden van chocolade paaseitjes in van deze standaard afwijkende kleuren nu al als ‘misleidende oneerlijke handelspraktijk’ moet worden aangemerkt en daarom ‘onrechtmatig jegens consumenten’ en dus verboden is.
Dit blijkt uit artikelen 193c en b van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek:
Artikel 193b
1. Een handelaar handelt onrechtmatig jegens een consument indien hij een handelspraktijk verricht die oneerlijk is.
2. Een handelspraktijk is oneerlijk indien een handelaar handelt:
a. in strijd met de vereisten van professionele toewijding, en
b. het vermogen van de gemiddelde consument om een geïnformeerd besluit te nemen merkbaar is beperkt of kan worden beperkt, waardoor de gemiddelde consument een besluit over een overeenkomst
neemt of kan nemen, dat hij anders niet had genomen.
3. Een handelspraktijk is in het bijzonder oneerlijk indien een handelaar:
a. een misleidende handelspraktijk verricht als bedoeld in [artikel] 193c […].Artikel 193c
1. Een handelspraktijk is misleidend indien informatie wordt verstrekt die feitelijk onjuist is of die de gemiddelde consument misleidt of kan misleiden, al dan niet door de algemene presentatie van de informatie, zoals ten aanzien van:
a. het bestaan of de aard van het product;
b. de voornaamste kenmerken van het product, zoals […] samenstelling […].
De kleur van de folie van een chocolade eitje is zonder twijfel onderdeel van de algemene presentatie van informatie die wordt verstrekt over de aard en de voornaamste kenmerken van het product, namelijk de smaak en de samenstelling.
Als de kleur van een eitje feitelijk onjuiste informatie verschaft die de gemiddelde consument kan misleiden over de smaak en samenstelling van het eitje is dat onrechtmatig.
Daarbij is aannemelijk dat door een fout gekleurd eitje “het vermogen van de gemiddelde consument om een geïnformeerd besluit te nemen merkbaar is beperkt of kan worden beperkt, waardoor de gemiddelde consument een besluit over een overeenkomst neemt of kan nemen, dat hij anders niet had genomen”. Door het foute kleurtje koopt hij eitjes die hij anders niet had gekocht. Dus is de consument misleid en is het fout gekleurde eitje verboden.
Hierbij kan nog worden opgemerkt dat in de rechtspraak op Europees niveau zelfs een norm is vastgelegd over de gemiddelde consument van eieren.
‘Om uit te maken of een vermelding ter bevordering van de verkoop van eieren de koper in strijd met […] bepaalde handelsnormen voor eieren kan misleiden, moet de nationale rechter uitgaan van de vermoedelijke verwachting van een gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument”.
(Hof van Justitie EG 16 juli 1998, zaak C-210/96).
Deze norm is geformuleerd voor echte eieren, maar geldt zonder twijfel ook voor “de vermoedelijke verwachting van een gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument” van chocolade paaseitjes.
Ook is hierbij mogelijk van belang dat zich bij fout gekleurde paaseitjes zogenaamde ‘post sale confusion’ kan voordoen. In de winkel kan de oplettende consument meestal nog op de verpakking lezen wat de smaak van de eitjes is. Thuis op het schaaltje doet zich echter de ‘post sale confusion’ voor. Dit leidt, zoals Witteman het zo treffend beschrijft, tot ‘afschuwelijke misstanden’: “Meermalen moest ik als kind een lauwe mondvol kleverig kwijl met chocoladeschilfers paniekerig kokhalzend in de hand van mijn toegesnelde moeder uitspugen”.
Voor de handhaving van dit verbod op fout gekleurde eitjes behoeft geen beroep te worden gedaan op de Paus. Iedere consument die is misleid door foutgekleurde paaseitjes kan naar de burgerlijk rechter stappen en schadevergoeding eisen. Daarnaast is het mogelijk om een klacht in te dienen bij de Consumentenautoriteit. Die kan vervolgens op grond van de Wet handhaving consumentenbescherming een bestuurlijke boete van maximaal € 450.000 opleggen. De Consumentenautoriteit kan ook op eigen initiatief tot actie over gaan, indien sprake is van algemeen belang en grote schade voor de consument.
Overigens doet zich de laatste jaren bij chocolade letters een vergelijkbare misstand voor. De traditionele kleurcodes rood voor puur en blauw voor melk worden met voeten getreden. Blauw voor puur en paars voor melk zijn voorbeelden van storende en evident misleidende verpakkingen. Het is te hopen dat de Consumentenautoriteit ook hiertegen handelend zal optreden.
