Greenpeace-lespakket onvoldoende herkenbaar als reclame, deels te stellig geformuleerd

RCC 9 augustus 2024, RB 3896; 2024/00219. Deze klacht betreft het lespakket "Een betere wereld begint op je bord" van Greenpeace, dat volgens de klager misleidende en onjuiste informatie bevatte over vleesconsumptie en klimaatimpact. De klager voerde aan dat het lesmateriaal in strijd was met de Nederlandse Reclame Code (NRC) en de Code voor Duurzaamheidsreclame (CDR), met name op het gebied van waarheid, misleiding, angstaanjaging en herkenbaarheid van reclame.​ De Reclame Code Commissie oordeelde dat het lespakket inderdaad als reclame moet worden aangemerkt in de zin van de NRC, omdat sprake is van openbare uitingen van denkbeelden en openbare aanprijzing van een denkbeeld door een adverteerder. Aangezien het lespakket gericht is op primair onderwijs, is de Kinder- en Jeugdreclamecode (KJC) van toepassing. Op grond hiervan oordeelt de Commissie dat het lespakket onvoldoende herkenbaar is als reclame. Daarnaast roept het lespakket zonder gerechtvaardigde reden gevoelens van angst op, onder meer door de stellige bewering: “De industriële vleesproductie maakt mensen (...) ziek.” Dit geldt ook voor de uitspraak dat het eten van vlees bijdraagt aan de ondermijning van voedselzekerheid. De Commissie adviseert Greenpeace om voortaan niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Overige klachten, met betrekking tot juistheid, misleiding en duurzaamheid, worden afgewezen.

6. Klager maakt bezwaar tegen de mededeling “De industriële vleesproductie maakt mensen (...) ziek”. Ter onderbouwing van deze mededeling heeft Greenpeace onder verwijzing naar de website van het Voedingscentrum en een eigen rapport (2018) gewezen op gezondheidsrisico’s verbonden aan vette vleessoorten, rood vlees en bewerkt vlees respectievelijk op gezondheidsnadelen door consumptie en productie van vlees (meer in het bijzonder rood vlees en verwerkt vlees) en zuivel. In dit verband heeft Greenpeace gesproken over een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en/of kanker en gezondheidsrisico’s door de productie zoals fijnstof en nitraat. Tegelijkertijd heeft Greenpeace echter meegedeeld dat volgens (de website van) het Voedingscentrum “mager onbewerkt vlees” in een gezond voedingspatroon past.

Gegeven bovenstaande onderbouwing en de doelgroep waarop het lespakket is gericht (primair onderwijs) acht de Commissie de mededeling “De industriële vleesproductie maakt mensen (…) ziek” te stellig. Door het gebruik van deze mededeling kan bij kinderen de indruk ontstaan dat men zonder meer ziek wordt van het eten van vlees of dat de kans op ziek worden groot is. Aldus wordt in het bestreden lespakket zonder te rechtvaardigen redenen geappelleerd aan gevoelens van angst als bedoeld in artikel 6 NRC.  

8. Klager maakt bezwaar tegen de mededeling “Vlees = Honger”.

Onder verwijzing naar verschillende onderzoeken heeft Greenpeace voldoende aannemelijk gemaakt dat de industriële veehouderij bijdraagt aan ondermijning van voedselzekerheid en daarmee aan honger, maar dat rechtvaardigt nog niet de absolute mededeling “Vlees = Honger”. Door deze mededeling kunnen kinderen denken dat de consumptie van vlees zonder meer met zich brengt dat (andere) mensen honger lijden, terwijl ook andere factoren aan honger bijdragen. Aldus wordt in het bestreden lespakket zonder te rechtvaardigen redenen geappelleerd aan gevoelens van angst als bedoeld in artikel 6 NRC.