Scriptie: De juridische toelaatbaarheid van fanfiction onder de Auteurswet
Auteur: Yolande Stolte
Universiteit: Faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden
Datum: 7 mei 2008
Pagina's: 43
Lees hier de scriptie
Fanfiction, het schrijven van verhalen gebaseerd op bestaande karakters en werelden, is een fenomeen dat al langere tijd bestaat, maar dat met de komst van het internet explosief is toegenomen. De Nederlandse rechtsliteratuur is tot nu toe aan dit fenomeen voorbijgegaan, hoewel er buiten de juridische literatuur wel enige aandacht voor is. Met name in de V.S. is er echter veel aandacht voor dit fenomeen nu een aantal auteursrechthouders tegen fanfiction is begonnen te protesteren. Dit heeft om verschillende redenen echter nog niet tot enige jurisprudentie geleid. Voorlopig beperkt men zich tot dreigementen via ‘cease-and-desist’ brieven, waar over het algemeen gehoor aan gegeven wordt, ondanks het feit dat de juridische toelaatbaarheid van fanfiction nog open staat voor discussie.
Over fanfiction wordt zeer verschillend gedacht. Sommige mensen zien het als een hobby voor gefrustreerde mensen die de deur niet uitkomen, anderen zien het als een laffe oplossing voor auteurs met onvoldoende fantasie om zelf iets origineels te bedenken en weer anderen zien het juist als goede oefening voordat men overstapt op eigen werk. Is het de moeite waard om de juridische toelaatbaarheid van dit fenomeen te verdedigen tegenover auteursrechthouders? Naar mijn mening wel. Een van de belangrijkste doeleinden van het auteursrecht is de stimulering van het creëren van nieuwe werken en hoewel fanfiction inderdaad niet tot een volledig nieuw en origineel werk leidt, kan het niettemin wel leiden tot interessante werken. Daarbij moet niet uit het oog worden verloren dat door de geschiedenis heen een groot aantal beroemde werken op voorgaand werk is gebaseerd. Zoals C.S. Lewis ooit opmerkte: ‘authors never create anything truly original’. Fanfiction is te beschouwen als een moderne vorm van het ontstaan van mythen & legenden. We komen niet langer bij elkaar om het kampvuur om de laatste avonturen van onze helden (na) te vertellen, maar vinden elkaar op het internet . Hier creëren we nieuwe legendarische avonturen, zoals eeuwen geleden dit soort verhalen rondom de nu mythische helden zijn ontstaan. Dit is een vorm van creativiteit waarvoor het auteursrecht ruimte zou moeten bieden. Het is dan ook belangrijk om te onderzoeken of fanfiction onder het huidige recht daadwerkelijk een inbreuk maakt op het auteursrecht. Ik zal dit hier doen aan de hand van de volgende vraagstelling:
Vormt de non-commerciële publicatie van fanfiction een inbreuk op het auteursrecht van het werk waar de fanfiction op is gebaseerd en valt een eventuele inbreuk onder een van de beperkingen op het auteursrecht?
Publicatie van fanfiction vindt voor het grootste deel plaats op het internet, met als gevolg dat het vraagstuk van de juridische toelaatbaarheid van fanfiction een internationaal vraagstuk is, dat meerder rechtstelsels raakt. Ik zal me bij de behandeling van deze vraag met name richten op het Nederlands-Europese recht, maar zal daarnaast ook regelmatig een blik op het Amerikaanse recht werpen, aangezien de kans groot is dat de grote Amerikaanse corporaties de eerste zaken uit zullen vechten.