Boete voor manipulatieve EGR-software in dieselauto´s wordt door rechtbank Rotterdam bevestigd

Rb. Rotterdam 9 juli 2024, RB 3843; ECLI:NL:RBROT:2024:6186 (eiseres tegen ACM). Deze uitspraak gaat over een door eiseres bestreden besluit van de ACM. Op grond van dat besluit is aan eiseres een bestuurlijke boete opgelegd van € 450.000, wegens het voeren van oneerlijke en misleidende handelspraktijken. In het bijzonder zouden de dieselauto´s van eiseres in de periode 2009 tot 2015 zijn uitgerust met EGR-software die het mogelijk maakt om gedurende de meting van uitstoot van verontreinigende stoffen, in het kader van de zogenoemde typegoedkeuringsprocedure, de meetresultaten van de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) van die voertuigen te manipuleren. De typegoedkeuringsprocedure dient ertoe om te controleren dat voertuigen aan alle vereisten van de EU-wetgeving voldoen. De ACM is van mening dat eiseres in de genoemde periode onterecht een typegoedkeuring heeft verkregen, op basis van de manipulatieve EGR-software. Daarbij zijn door eiseres drie wettelijke overtredingen gemaakt (art. 8.8 Whc jo. art. 6:193g, aanhef en onder d BW; art. 6:193b lid 2 BW; art. 8.8 Whc jo. 6:193c lid 1, aanhef en onder b BW).

Eiseres betoogt dat de vermeende overtredingen zijn gebaseerd op de onjuiste veronderstelling van de ACM dat de EGR-software in strijd zou zijn met art. 5 van de Emissieverordening. Ook zou het besluit van de ACM in strijd zijn met het ne bis in idem-beginsel, aangezien eiseres op grond van dezelfde feiten al is veroordeeld door de Duitse rechter. Subsidiair stelt zij hetzelfde met betrekking tot het besluit van de ACM zelf, omdat zij daarin voor drie overtredingen wordt bestraft op basis van identieke feiten. Tot slot zouden de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (hierna: de abbb) zijn geschonden bij de totstandkoming van het besluit van de ACM.

De rechtbank oordeelt op grond van rechtspraak van het Hof dat de EGR-software van eiseres wel degelijk in strijd is met art. 5 van de Emissieverordening. Voorts oordeelt zij dat strijd met het ne bis in idem-beginsel hier niet aan de orde is. Immers, er is geen sprake van idem: de in de Duitse uitspraak onderzochte feiten zijn soortgelijk, maar niet identiek aan de hier onderhavige feiten. Ook de omstandigheid dat de ACM drie overtredingen constateert op basis van dezelfde feiten is niet problematisch, aangezien de relevante wettelijke voorschriften elk apart worden geschonden. De overtredingen zelf acht de rechtbank voldoende onderbouwd. De vastgestelde manipulatie is misleidend en het argument van eiseres dat de typegoedkeuring nooit is ingetrokken gaat niet op. Met de misleiding handelt eiseres bovendien in strijd met de vereisten van professionele toewijding, omdat zij het vermogen van de consument om een geïnformeerd besluit te nemen hiermee heeft beperkt. Verder zijn ook de reclame-uitingen die de duurzaamheid van de auto´s van eiseres benadrukken in strijd met de wet. Tot slot oordeelt de rechtbank dat de abbb niet zijn geschonden door de ACM, nu de ACM niet vooringenomen heeft gehandeld en het principe van hoor- en wederhoor heeft toegepast. De rechtbank concludeert dat de door de ACM vastgestelde boete in het licht van de gemaakte overtredingen evenredig en passend is.

22.2 De rechtbank is van oordeel dat [eiseres] door de installatie en het gebruik van de software in de betreffende auto's niet aan de voorwaarden voor de ontvangen typegoedkeuring heeft voldaan en er voor deze auto's ten onrechte typegoedkeuringen zijn afgegeven. De werking van het emissiebeheersingssysteem in praktijkomstandigheden moet overeen komen met de werking onder testomstandigheden en dat is niet het geval geweest. Als dat aan de keuringsinstanties bekend zou zijn geweest, zou de typegoedkeuring nooit zijn verleend39. [eiseres] wist dat dat het geval zou zijn maar heeft toch beweerd dat aan de voorwaarde voor typegoedkeuring is voldaan en daarom is er sprake van een misleidende handelspraktijk. Voor zover [eiseres] zich erop beroept dat de afgegeven typegoedkeuring niet door het KBA is ingetrokken, kan dat verweer haar niet baten. Het KBA baseert de “non-conformiteit” ook op de aanwezigheid van de verboden EGR-software en het verweer van [eiseres] ziet eraan voorbij dat het KBA [eiseres] heeft opgedragen om de betreffende auto's terug te roepen en aan te passen. Vervolgens heeft [eiseres] een update ontwikkeld die na installatie ervoor moest zorgen dat de auto uitsluitend nog in zuinige modus kon opereren. Het KBA heeft deze update goedgekeurd. Pas na het uitvoeren van de updates is de conformiteit van de betreffende auto's hersteld en stond de geldigheid van de typegoedkeuring definitief vast.

26.1 De installatie, het gebruik en het verzwijgen van de verboden manipulatiesoftware in (diesel)auto's die voor de consumentenmarkt worden geproduceerd, is naar het oordeel van de rechtbank zonder meer in strijd met het zorgvuldig handelen dat van een professionele autofabrikant als [eiseres] mag worden verwacht. De consument moet er op kunnen vertrouwen dat de auto die hij koopt of overweegt te kopen geen verboden onderdelen bevat. Wanneer een producent een product aanbiedt waarbij de vaststelling dat het voldoet is gemanipuleerd en het product minder schoon is dan gesuggereerd (de EGR-software kon de testsituaties herkennen en zorgde dan voor betere stikstof uitstootresultaten van de auto) is er per definitie sprake van het merkbaar beperken van het vermogen van de consument om een geïnformeerd besluit te nemen. [eiseres] heeft door haar handelwijze met betrekking tot het gebruik van de manipulatiesoftware de consument de mogelijkheid ontnomen om een volledig geïnformeerde keuze te maken. In het bijzonder had de consument ervoor kunnen kiezen om een ander merk of type auto aan te schaffen. Of hij had kunnen kiezen voor een auto met een andere motor waarin de manipulatiesoftware niet was geïnstalleerd. [eiseres] betoogt dat, samengevat, milieu- en duurzaamheidsoverwegingen bij de gemiddelde consument een zeer ondergeschikte rol spelen bij de aanschaf van een auto. De vraag of en in hoeverre consumenten zich bij hun aankoopbeslissing laten leiden door milieuoverwegingen is echter een andere dan de vraag of consumenten ook de betreffende auto’s zouden hebben gekocht als ze hadden geweten dat deze waren voorzien van manipulatiesoftware.