Jumbo en AH schenden GMO Verordening door onjuiste vermelding land van oorsprong groente en fruit

Vzr. RCC 30 oktober 2018, RB 3239; dossiernr. 2018/00547; dossiernr. 2018/00546 (Foodwatch tegen Jumbo en Albert Heijn) Aanbeveling. Strijd met de wet. Het betreft uitingen van Albert Heijn en Jumbo die het herkomstland bij groente en fruit foutief vermelden, waaronder: het schapkaartje van AH pruimen waarop als land van herkomst staat: "Chili", terwijl de pruimen van Nederlandse herkomst zijn; en het schapkaartje van Jumbo's "eetrijpe avocado" waarop als land van oorsprong staat: "Chili", terwijl op een los kaartje in de bijbehorende krat staat: "Oorsprong Peru". De klacht. Veel consumenten hechten waarde aan het kopen of mijden van producten uit een bepaald land. De aanduiding van het land van oorsprong is dus nodig om de aankoopwensen van veel consumenten te verwezenlijken. De wetgever heeft de aanduiding van het land van oorsprong daarom verplicht gesteld.

De verplichting tot aanduiding van het land van oorsprong bij verse groente en fruit volgt uit artikel 76 lid 1 Verordening (EU) nr. 1308/2013 (GMO Verordening), zoals nader vastgesteld in artikel 3.1 in combinatie met bijlage 1 deel B van Uitvoeringsverordening (EU) 543/2011. Op grond van artikel 6.1 Uitvoeringsverordening (EU) 543/2011 gelden deze verplichtingen in het detailhandelsstadium. Bedoelde producten mogen alleen te koop worden aangeboden als de detailhandelaar op een duidelijk zichtbare plaats dicht bij deze producten informatie over onder het land van oorsprong vermeldt. Ook uit Verordening (EU) nr. 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten blijkt het belang van de aanduiding van de oorsprong van een product. Daar waar een correcte naamvermelding aanwezig is op het product of op het schapkaartje van het product, maar elders op een schapkaart of op een product een foutieve oorsprong aanduiding staat, is dit tevens misleidend in de zin van artikel 7 lid 1 van de Etiketteringsverordening en artikel 8 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Een bezoek aan diverse filialen van Albert Heijn en Jumbo toonde aan dat de land-van-oorsprongsvermelding regelmatig incorrect is en daardoor niet voldoet aan de wettelijke eisen met betrekking tot de oorsprongsaanduiding. Daar waar verkeerde oorsprongsaanduidingen staan, is dit tevens misleidend, ongeacht of elders wel een correcte vermelding staat.

Foodwatch verwijst naar de op grond van Europese verordeningen verplichte aanduiding van het land van oorsprong bij levensmiddelen. De wettelijke verplichting tot aanduiding van het land van oorsprong bij verse groente en fruit volgt, zoals zij onweersproken heeft gesteld, uit artikel 76 lid 1 van Verordening (EU) nr. 1308/2013 (GMO Verordening), zoals nader vastgesteld in artikel 3.1 in combinatie met bijlage 1 deel B van Uitvoeringsverordening (EU) 543/2011 respectievelijk in artikel 3.2 in combinatie met bijlage 1 deel A van Uitvoeringsverordening (EU) 543/2011. Op grond van artikel 6.1 Uitvoeringsverordening (EU) 543/2011 gelden deze verplichtingen in het detailhandelsstadium. Niet in geschil is dat op grond van deze bepalingen groente en fruit in en winkel alleen te koop mogen worden aangeboden als de detailhandelaar op een duidelijke zichtbare plaats dicht bij de producten informatie over onder meer het land van oorsprong vermeldt. Ook in Verordening (EU) nr. 1169/2011 staan voorschriften over het land van oorsprong in het kader van voedselinformatie. Deze verordening bevat in artikel 7 lid 1 een specifiek verbod tot het verstrekken van misleidende voedselinformatie over onder meer het land van oorsprong. De klacht is mede op deze verordening gebaseerd. In het kader van een juridische interpretatie van de klacht dient beoordeeld te worden of het misleidingsverbod van artikel 7 lid 1 van Verordening (EU) nr. 1169/2011 dient te worden toegepast op de in en bij Verordening (EU) nr. 1308/2013 voorgeschreven vermelding van het land van oorsprong. Het is de voorzitter ambtshalve bekend dat (mede) over deze kwestie momenteel een verzoek om een prejudiciele beslissing aanhangig is.

Partijen hebben zich over de consequenties van het aanhangige verzoerk om een prejudiciële beslissing voor deze zaak uitgelaten. Foodwatch heeft meegedeeld dat wat haar betreft het gedeelte van de klacht dat ziet op het misleidingsverbod achterwege kan blijven. Tegelijkertijd betwist Foodwatch dat de verwijzingsbeslissing van belang is voor de onderhavige klacht. Daarbij stelt zij dat de casus in de verwijzingsbeslissing anders is dan in de onderhavige zaak. Immers is in die beslissing de vraag aan de orde of een handelaar, óók indien hij zich aan het dwingende Unierecht houdt, onder omstandigheden toch misleiding kan worden verweten. Volgens Foodwatch staat in de onderhavige zaak vast dat Albert Heijn zich niet aan het dwingende Unierecht heeft gehouden. De voorzitter zal, nu het standpunt van Foodwatch zo kan worden begrepen dat het gedeelte van de klacht dat is gebaseerd op misleiding in de zin van Verordening (EU) nr. 1169/2011 of artikel 8 NRC buiten beschouwing kan blijven indien dit aan de verdere behandeling van de klacht in de weg staat, de beoordeling toespitsen op de vraag of Albert Heijn en Jumbo met betrekking tot onderhavige schapkaartjes heeft gehandeld in strijd met de in Verordening (EU) nr. 1308/2013 en in uitvoeringsverordeningen voorgeschreven vermelding van het land van oorsprong.

Op grond van artikel 6.1 Uitvoeringsverordening (EU) 534/2011 mogen, zoals vermeld, verse groente en fruit in een winkel te koop worden aangeboden als de detailhandelaar op een duidelijk zichtbare plaats dicht bij deze producten informatie ove (onder meer) het land van oorsprong vermeldt. Naar het oordeel van de voorzitter is in het schapkaartje een medium dat bij uitstek geschikt is om de hier bedoelde informatie in overeenstemming met de wet aan de consument mee te delen. Indien de informatie op het schapkartje correct is, heeft Albert Heijn / Jumbo voldaan aan de wettelijke verplichting tot het vermelden van het land van oorsprong.

(...) Op grond van het voorgaande heeft Jumbo / Albert Heijn niet voldaan aan de verplichting tot het vermelden van het (juiste) land van oorsprong op de wijze als bepaald in artikel 6 lid 1 van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 534/2011. Hierdoor is de consument niet op de voorgeschreven wijze geïnformeerd over het land van oorsprong en heeft de detailhandelaar niet, zoals laatstgenoemd artikel bepaalt, "op een duidelijk zichtbare plaats dicht bij de te koop aangeboden producten in leesbare aanduidingen informatie inzake het land van oorsprong (...) verstrekt op een manier die de consument niet misleidt". Nu de bestreden uitingen om die reden niet in overeenstemming zijn met de wet, is gehandeld in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).