Misleidende reclame door milieuclaims die niet opgaan voor productie van Becel

RCC 12 augustus 2018, RB  3189, dossiernr. 2018/00381 (Becel) Aanbeveling. Misleiding. Het betreft een televisiereclame. Bij de beelden van onder meer een veld met zonnebloemen wordt gezegd: “Planten zijn de toekomst. Ze nemen namelijk meer CO2 op dan ze uitstoten. Ze hebben alleen een beetje zon en water nodig, om ons iets heel moois terug te geven, zaden, vol omega-3. Lekker voor op brood. Becel 100% plantaardig, goed voor je hart”. Bekijk de reclame hier.

De klacht
1.Ten onrechte wordt gezegd: “Ze nemen namelijk meer CO2 op dan ze uitstoten” Klager voert hiertoe het volgende aan. Bij fotosynthese in een plant wordt koolstof opgeslagen in o.a. suikers, zetmeel, olie of cellulose. Deze C-atomen komen tijdens het leven van de plant dus niet vrij. Er is sprake van netto CO2 opname. Na de dood van de plant (de oogst) komen de bewuste C-atomen vrij, en wel door afbraak, door verbranding of door vertering in de mens. Na volledige opruiming van een plant is de balans in evenwicht. Er is dus geen sprake van netto CO2 opslag in de korte levenscyclus van een oliehoudend gewas, aldus klager. Aangezien er de nodige energie gebruikt wordt voor het oogsten en verwerken van oliezaad tot margarine, is de netto CO2 balans van margarine positief. Derhalve is er sprake van een bijdrage aan CO2 uitstoot.
2. De mededeling “Ze hebben alleen een beetje zon en water nodig” is niet juist. Klager voert hiertoe het volgende aan. Om te groeien heeft een plant ook allerlei mineralen nodig. Die worden vaak aangevoerd als kunstmest. Stikstof, fosfaat en kali zijn de belangrijkste, aldus klager. De productie hiervan veroorzaakt milieuschade en C02 uitstoot, aldus klager. Ten slotte stelt klager dat adverteerder ten onrechte suggereert dat de consumptie van Becel een bijdrage levert aan vermindering van het broeikaseffect.

Het oordeel van de Commissie
In reactie op de tussenbeslissing heeft adverteerder onderscheid gemaakt tussen enerzijds een natuurlijke situatie, bij een nutriëntrijke voedingsbodem, waarin een plant in staat is om te groeien op basis van de aanwezige componenten (hierna ook: situatie 1) en anderzijds een situatie, waarbij gewassen worden verbouwd om in voedsel te kunnen voorzien en waarbij vaak manieren worden gezocht om voedingsarme gronden te verrijken met voedingsstoffen, om de opbrengst van gewassen te optimaliseren (hierna ook: situatie 2).
Adverteerder heeft ook opgemerkt dat de levende plant in situatie 1 meer CO2 opneemt dan dat deze uitstoot en dat dit beeld wordt getoond in de bestreden uiting. Ten aanzien van situatie 2 heeft adverteerder meegedeeld dat gangbare methoden om de voedingsbodem te verrijken, bestaan uit het gebruik van organische meststoffen en het gebruik van kunstmest, en dat zowel bij de productie van kunstmest als bij het gebruik van (kunst)mest om de bodem te verrijken, broeikasgassen vrijkomen.
Wat betreft “Becel Original (45% vet)” - naar de Commissie aanneemt het aan het slot van de uiting getoonde product- heeft adverteerder erop gewezen dat het voornaamste ingrediënt hiervan zonnebloemolie is, dat deze olie afkomstig is uit Frankrijk en/of Hongarije, en dat bij het verbouwen van dit gewas in beide landen gebruik wordt gemaakt van een deel kunstmest en een deel organische meststof.
Volgens adverteerder is bij de mededeling “Planten absorberen meer CO2 dan ze uitstoten” het gebruik van kunstmest niet geïncludeerd en betreft deze mededeling een op-zichzelf-staande uiting over planten in de groeifase.
Anders dan adverteerder kennelijk meent, kan de mededeling “Planten absorberen meer CO2 dan ze uitstoten” niet los worden gezien van de overige inhoud van de commercial. Deze commercial blijkt, in haar geheel beschouwd, niet zozeer betrekking te hebben op planten in de groeifase in het algemeen, maar veeleer op planten die “ons iets heel moois terug (..) geven”, namelijk zaden, vol omega-3, gebruikt voor “Becel 100% plantaardig”. Gebleken is dat bij het verbouwen van het betreffende gewas gebruik wordt gemaakt van een deel kunstmest en een deel organische meststof.
Adverteerder heeft meegedeeld dat bij de mededeling “Planten absorberen meer CO2 dan ze uitstoten” geen rekening is gehouden met het gebruik van kunstmest (“niet geïncludeerd”) en dat deze mededeling van toepassing is in een natuurlijke situatie, bij een nutriëntrijke voedingsbodem, waarin een plant in staat is om te groeien op basis van de aanwezige componenten, ofwel situatie 1. De Commissie begrijpt dat deze mededeling niet geldt voor de situatie waarin kunstmest en organische meststof worden gebruikt ofwel situatie 2, zoals het geval is bij het gewas, benodigd voor de productie van Becel.
Verder acht de Commissie de mededeling “Ze hebben alleen een beetje zon en water nodig, om ons iets heel moois terug te geven, zaden, vol omega-3” niet gerechtvaardigd, nu planten die voor Becel worden gebruikt ook kunstmest en organische meststof nodig hebben.
De Commissie stelt vast dat de bestreden uiting moet worden aangemerkt als een milieuclaim in de zin van artikel 1 van de Milieu Reclame Code (MRC). In de uiting wordt immers tenminste impliciet gerefereerd aan milieuaspecten verbonden aan de productie van Becel. Nu de twee bestreden mededelingen uit de uiting niet blijken op te gaan voor de productie van Becel, acht de Commissie de uiting misleidend als bedoeld in artikel 2 MRC.