Geneesmiddelen/medische hulpmiddelen  

Rb. Rotterdam 19 augustus 2024, RB 3852, LS&R 2254; ECLI:NL:RBROT:2024:8094 (Eiseres tegen Minister voor Medische Zorg). Eiseres is een vereniging van kritische burgers met een elektronisch platform waarop leden meningen kunnen omzetten in referendumkwesties waarvan de uitslag wordt ingezet om de kwestie te realiseren. Zo is eiseres eigenaar van een website waar artikelen en een filmpje op staan met daarin reclame-uitingen voor HCQ en Ivermectine, die zouden helpen tegen COVID-19-infecties. Deze geneesmiddelen kunnen uitsluitend op recept worden verkregen en reclame hiervoor maken is niet toegestaan. De minister voor Medische Zorg heeft boetes opgelegd aan eiseres wegens het maken van publieksreclame voor deze receptgeneesmiddelen. Volgens de minister moet het begrip reclame ruim worden uitgelegd en is de inhoud van de artikelen en het filmpje niet louter informatief.

Rb. Den Haag 11 maart 2024, RB 3833, LSR 2238; ECLI:NL:RBDHA:2024:5663 (Eiser tegen minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Op 24 maart 2022 heeft een toezichthouder van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (hierna: NVWA) van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit een inspectie uitgevoerd op de website van eiser op het voorkomen van zogenaamde medische claims. De toezichthouder heeft bevonden dat eiser het product talbina heeft gepresenteerd als geneesmiddel, en dit heeft aangeboden zonder handelsvergunning. Dit is in strijd met de Geneesmiddelenwet (hierna: Gnw), waardoor de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (verweerder) hem een bestuurlijke boete van € 3.000,- heeft opgelegd. Daarnaast heeft eiser volgens de toezichthouder tevens reclame gemaakt voor het product zonder te beschikken over de vereiste handelsvergunning, en daarmee ook het reclameverbod overtreden. Op grond daarvan is door verweerder aan eiser een boete van € 3.750,- opgelegd. Vanwege de overschrijding van de redelijke termijn van zes maanden is er een korting van 5% gegeven, zodat de bestuurlijke boete in totaal een hoogte heeft van € 6.412,50. Eiser betwist deze stellingen en stelt dat het optreden tegen zijn berichtgeving in strijd is met zijn recht op godsdienstvrijheid. Het bedrag zou voorts niet in verhouding staan tot de ernst van de beboete gedraging en zijn financiële draagkracht zou onvoldoende meegewogen zijn.

CGR 30 september 2022, IEF 21010, RB 3710, LS&R 2115; (AstraZeneca tegen Boehringer Ingelheim) Boehringer Ingelheim brengt in Nederland het geneesmiddel Jardiance op de markt. AstraZeneca klaagt dat Boehringer Ingelgeim zich schuldig maakt aan misleidende vergelijkende reclame. De Codecommissie is het met AstraZeneca eens. Boehringer Ingelheim maakt in haar reclame drie claims over het geneesmiddel Jardiance die bij beroepsbeoefenaars de indruk kunnen wekken dat het geneesmiddel een bepaalde werking heeft, zonder dat dit voldoende wetenschappelijk onderbouwd wordt. De Codecommissie beveelt Boehringer Ingelheim om verder gebruik de voorgenoemde uitingen te staken.

CGR 10 maart 2022, RB 3626, LS&R 2038; K21.004 (Pfizer tegen Novartis) Pfizer en Novartis brengen direct concurrerende geneesmiddelen op de markt in Nederland. Beide geneesmiddelen zijn immers CDK4/6-remmers. Novartis heeft een publicatie getoond waarin zij over haar eigen geneesmiddel Kisqali® beweert dat het zorgt voor 12 maanden meer leven. Ook toont zij de tekst dat OS bij CDK4/6-remmers geen klasse-effect is en de tekst dat welke CDK4/6-remmer u kiest invloed heeft op het leven van de patiënt. Deze teksten stonden in een online reclame-uiting op de website van Novartis.

CGR 2 november 2020, IEF 19553, RB 3453, LS&R 1876; K20.005 (Novartis tegen Bayer) Bayer brengt in Nederland het UR-geneesmiddel Eylea op de markt en Novartis het rechtstreeks concurrerende geneesmiddel Lucentis. Bayer heeft in de tijdschriften Compakt Oogheelkunde en De Oogarts een advertentie geplaatst voor Eylea waarin een aantal claims worden gedaan, waaronder: “Maar liefst 40% van de patiënten in de 4-wekelijkse extensiegroep had na 1 jaar behandeling met Eylea® een volgend gepland injectie-interval tot 16 weken.” Verder heeft Bayer in juni 2020 een mailing doen uitgaan over Eylea waarin een afbeelding is opgenomen met de te tekst ”Wat erin zit, maakt het verschil”. Novartis klaagt tegen deze claims.

GGR 30 september 2020, RB 3441, LS&R 1866; K20.004 (AstraZeneca tegen GSK) Reclamerecht. AZ en GSK houden zich bezig met de productie en verhandeling van geneesmiddelen en zijn vergunninghouders als bedoeld in de Gedragscode Geneesmiddelenreclame. AstraZeneca brengt het geneesmiddel Lynparza op de Nederlandse markt. GSK brengt het geneesmiddel Zejula op de Nederlandse markt. Zejula en Lynparza zijn rechtstreeks concurrerende producten. GSK heeft tijdens een symposium en in een advertentie de navolgende tekst gebruikt: “ZEJULA® De enige PARPi met een positief CieBOM-advies voor de afzonderlijke subgroepen met een non-BRCA óf BRCA-tumor* met platinasensitief, recidiverend ovariumcarcinoom¹”. AstraZeneca klaagt dat deze uitingen in strijd zijn met de Gedragscode.

RCC 26 september 2019, RB 3350; 2019/00537 (Medical Pet Shirts) De bestreden reclame-uitingen betreffen teksten op de website en in de folder van een producent van shirts die dienen ter bescherming van een ziek/herstellend dier. Klager maakt om twee redenen bezwaar. Allereerst stelt klager dat er essentiële informatie ontbreekt op de website en in de folder over een drukknoop, de zogeheten ‘popper fastening strap’, waarmee het shirt kan worden opgerold en vastgebonden. Ten tweede stelt klager dat adverteerder de term ‘medical’ in de naam van het product ten onrechte gebruikt, omdat het product naar de mening van klager geen medisch product is. De Commissie is van oordeel dat de informatie, op de website en de brochure, voldoende is om ervoor te zorgen dat de consument begrijpt hoe hij de drukknoop van het Medical Pet Shirt moet gebruiken en er dus geen essentiële informatie ontbreekt. Verder acht de Commissie de term ‘medical’ niet misleidend, nu het gaat om een artikel dat een medische toepassing heeft. De term ‘medical’ is geen term die alleen gebruikt zou mogen worden mits het artikel aan bepaalde (wettelijke) eisen voldoet. De klacht wordt afgewezen.

RCC 2 april 2019, Rb 3297; 2019/00017 (klager tegen Salveo) Misleidende reclame. Het betreft twee TV commercials die opeenvolgend worden uitgezonden. Commercial 1 (totale duur: 9 seconden) begint met een roze wereldbol en een zogeheten ‘nieuwsleader’. In de roze wereldbol staat de tekst “griepalert.nl”. Vervolgens verschijnt een man in beeld die zegt: “De ‘r‘ is weer in de maand. Volg de griepsituatie bij jou in de buurt op griepalert.nl.” Hij laat daarbij zijn telefoonscherm aan de kijker zien. De commercial eindigt met de beeldvullende tekst “griepalert.nl”.
In commercial 2 (een animatiefilmpje van 9 seconden) is een getekende man te zien die zich op een winderige straathoek wapent tegen de kou. De voice-over zegt: “Rrrrr in de maand? Neem dan een buisje Oscillococcinum. Indien nodig, twee tot drie per dag. Oscillococcinum. Voor groot en klein.” Aan het einde van de commercial verschijnen de verpakking en het product Oscillococcinum in beeld met de teksten:
“voor groot én klein”; “95% van de gebruikers raadt het je aan*”; “* bron: online review 2326 kopers […]” en “Homeopathisch geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter”.
Klager is van mening dat het lijkt alsof de uitingen bij elkaar horen, en dat daardoor de indruk kan ontstaan dat Oscillococcinum tegen griep beschermt.

RCC 1 november 2018, RB 3252; LS&R 1670; dossiernr. 2018/00644 (MSD) Aanbeveling. Geneesmiddelen. De uiting betreft de van MSD afkomstige folder “anticonceptie.nl. Voor en na de bevalling”. Op de voorzijde van de folder staat, onder de foto van een vrouw met een baby op haar arm: “Je wilt het beste voor je kindje, maar hoe zit het met je anticonceptie? Wanneer kun je weer starten? Kun je anticonceptie gebruiken tijdens het geven van borstvoeding? Wat is handig als je nog een kindje wilt? Of als je gezin nu compleet is? Je leest er in deze brochure alles over.” De folder bevat na een introductietekst onder de kop “Kijk, dit is mijn baby!” verscheidenene hoofdstukken over anticonceptie. De klacht. De folder, die ‘rond het kraambed’ door een zorgverlener aan klager is verstrekt, wekt de indruk afkomstig te zijn van een onafhankelijke bron. De inhoud is echter volledig toegespitst op de verkoop van uitsluitend producten van MSD, aldus klager. De enkele vermelding “MSD” op de achterkant van de folder maakt niet duidelijk dat deze van een fabrikant afkomstig is. De folder bevat geen neutrale en onpartijdige informatie over de gezondheid. Door de opmaak van de folder en de scheve balans in aandacht voor de verschillende anticonceptiemethoden – aan barrièremethoden is bijvoorbeeld slechts een halve pagina zonder afbeeldingen besteed – is sprake van reclame voor receptgeneesmiddelen. Klager wijst met name op de pagina’s 11, 13 en 20/21, die groot gedrukte merknamen (respectievelijk CERAZETTE, EVRA en IMPLANON NXT) van geneesmiddelen bevatten, en op de wervende afbeelding van de vrouw met de baby op haar arm bij laatstgenoemd product. De folder met reclame voor receptgeneesmiddelen is in strijd met artikel 3 sub a van de Code Publieksreclame voor Geneesmiddelen (CPG) 2015, aldus klager.

CGR 1 november 2018, LS&R 1663; RB 3238; B18.007 (Genzyme tegen Merck) Beroep afgewezen. Merck brengt het geneesmiddel Mavenclad® op de Nederlandse markt, dat is geïndiceerd voor de behandeling van volwassen patiënten met RMS. Merck maakte gebruik van een uiting over Mavenclad®, getiteld “Welcome to Mavenclad®” waarin claim a “Innovatively simple”, claim b “Mavenclad®: een innovatieve en eenvoudige behandeling voor volwassen patiënten met zeer actieve relapsing multiple sclerose (RMS)” en claim c “Alleen met Mavenclad® kunnen de behandeleffecten 4 jaar aanhouden | met maximaal 20 dagen orale behandeling in de eerste twee jaar.” alsmede afgebeelde afbeeldingen zijn opgenomen. Genzyme klaagt dat Mavenclad® niet als innovatief kan worden aangemerkt. Door hoger gebruiksgemak kan het wel als innovatief worden aangemerkt. Genzyme klaagt dat met claim c superioriteit wordt geclaimd ten opzichte van alle overige behandelopties en dat deze superioriteit niet wordt onderbouwd. Nu Genzyme niet in haar oorspronkelijke klacht heeft gesteld dat de term "behandeleffecten" vaag en misleidend is in de zin van de Gedragscode en Merck tijdens de mondelinge behandeling van deze klacht niet heeft ingestemd met de uitbreiding daarvan door Genzyme, gaat de Commissie van Beroep uit van de oorspronkelijke klacht en is sprake van ontoelaatbare uitbreiding van de klacht in beroep.