Oneerlijke handelspraktijken  

HvJ EU 14 november 2024, RB 3911; Zaak C-646/22 (Compass Banca tegen Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato). Tussen 2015 en 2018 bood Compass Banca in Italië persoonlijke leningen aan, vaak gecombineerd met verzekeringsproducten die geen direct verband hielden met de lening. Hoewel de verzekering niet verplicht was, werd deze structureel samen met de lening aangeboden. De Italiaanse mededingingsautoriteit, Autorità Garante della Concorrenza e del Mercato (“AGCM”), opende in 2018 een onderzoek om te beoordelen of deze praktijk "oneerlijk" was in de zin van Richtlijn 2005/29 betreffende oneerlijke handelspraktijken (hierna: de Richtlijn). Compass deed meerdere toezeggingen tot aanpassingen maar de AGCM achtte deze onvoldoende zolang Compass weigerde een bedenktijd in te voeren. In 2019 concludeerde de AGCM dat Compass een "agressieve" en dus "oneerlijke" handelspraktijk had toegepast door de feitelijke koppeling van lening en verzekering. Er werd een boete opgelegd van 4,7 miljoen euro. Compass ging in beroep, maar verloor dit. De zaak ligt nu bij de hoogste Italiaanse bestuursrechter. Compass stelt dat de AGCM zonder concreet bewijs uitging van een agressieve praktijk en haar ten onrechte de bewijslast oplegde om het tegendeel aan te tonen. De AGCM betoogt daarentegen dat Compass de keuzevrijheid van consumenten heeft beperkt, doordat onvoldoende duidelijk werd gemaakt dat de verzekering optioneel was. De verwijzende rechter legde het Hof vijf vragen voor. Ten eerste vraagt hij of het begrip “gemiddelde consument” in de Richtlijn moet worden geïnterpreteerd in het licht van inzichten over beperkte rationaliteit en cognitieve beïnvloeding, waarmee rekening zou moeten worden gehouden bij de beoordeling van handelspraktijken. Daarnaast vraagt hij of een praktijk waarbij de presentatie van informatie voor de consument de indruk wekt geen keuze te hebben (framing), automatisch als “agressief” of “misleidend” kan worden aangemerkt. Ook wordt gevraagd of nationale autoriteiten een bedenktijd mogen opleggen bij koppelverkoop van financiële producten. Daarnaast is de vraag of artikel 24(3) van Richtlijn 2016/97 over verzekeringsdistributie zich tegen zulke maatregelen verzet. Tot slot rijst de vraag of de bewijslast onterecht bij de handelaar wordt gelegd wanneer een praktijk zonder concreet bewijs als agressief wordt aangemerkt.

RCC 27 augustus 2024, RB 3855; 2024/00309 (Klager tegen adverteerder). In geschil is een door adverteerder aan klager gedane reclame-uiting. Daarin doet adverteerder de mededeling dat zij van een derde partij een registratieverzoek heeft ontvangen voor de domeinnaam van klager, maar met een andere extensie (.com). Adverteerder benadrukt daarbij dat voortzetting van het registratieverzoek (negatieve) gevolgen kan hebben voor het bedrijf van klager, nu de overeenkomst tussen de domeinnamen de klanten van klager kan verwarren. Adverteerder doet klager daarom een eenmalig aanbod om in plaats van de derde partij de domeinnaam op te kopen. Klager vindt de uiting agressief en misleidend; deze klacht slaagt. Adverteerder noemt in de bestreden uiting niet wie de derde partij is en de uiting bevat geen enkel bewijs van het registratieverzoek. Doordat adverteerder deze informatie - al dan niet doelbewust - niet aan de consument verstrekt, wordt de consument aangetast in zijn vermogen om een geïnformeerd besluit te nemen over de ¨eenmalige aanbieding¨ in de uiting. De druk die adverteerder vervolgens uitoefent is aan te merken als ongepaste beïnvloeding.

RCC 22 augustus 2024, RB 3854; 2024/00319 (Jumbo). Naar aanleiding van een klacht heeft de Reclame Code Commissie geoordeeld dat Jumbo misleidende reclame maakt binnen haar fysieke winkels. De klacht betrof een bordje waarop stond dat een bepaald product weer verkrijgbaar was voor een lagere prijs dan voorheen, waarbij de indruk werd gewekt dat de prijs niet meer omhoog zou gaan (zie de advertentie hieronder). Maar na verloop van twee maanden was de prijs alweer gestegen met bijna 7 procent. Volgens Jumbo is dit gerechtvaardigd omdat de gemiddelde consument zal begrijpen dat haar verkoopprijzen afhankelijk zijn van wijzigende inkoopprijzen, waar Jumbo geen invloed op heeft. Toen de prijs in dit geval weer omhoog is gegaan heeft Jumbo het bordje uit haar winkels laten weghalen. Eén bordje is echter per ongeluk blijven staan waardoor de prijs van de aanbieding niet langer overeenkwam met de daadwerkelijke winkelprijs. Inmiddels heeft Jumbo besloten dat de prijzen van dergelijke aanbiedingen voortaan voor een periode van drie maanden zullen vaststaan in plaats van twee. Met deze ‘lange’ termijn zou de klant niet worden misleid. De Commissie wil er echter niks van hebben: volgens haar is de uiting op zichzelf, ongeacht de geplande termijn, misleidend. Door een prijs te adverteren als “niet tijdelijk” terwijl die in feite tijdelijk is, kan Jumbo de gemiddelde consument tot een besluit brengen dat hij anders niet had genomen. De reclame-uiting wordt dan ook in strijd met artikel 7 NRC geacht en mag niet meer door Jumbo worden gebruikt.

Rb. Midden-Nederland 17 juli 2024, RB 3850; ECLI:NL:RBMNE:2024:5143 (Eiser tegen Staatsloterij B.V.). Geopposeerde (hierna: eiser) heeft tussen 1998 en 2008 als abonnee meegespeeld met de maandelijkse door Staatsloterij georganiseerde staatsloterij. In 2013 heeft het hof Den Haag voor recht verklaard dat Staatsloterij misleidende mededelingen heeft gedaan over, onder andere, de prijzen en de winkansen van haar loterij. In 2020 heeft het hof ´s-Hertogenbosch daarnaast een bewijsvermoeden aangenomen met betrekking tot het causaal verband tussen de mededelingen van Staatsloterij en de aankoop van loten door individuele deelnemers. Op basis hiervan is het eiser gelukt om de door hem in de periode 2000-2007 ingelegde bedragen bij de rechtbank terug te vorderen. De loterijovereenkomsten die aan de betalingen ten grondslag lagen zijn hiervoor bij verstekvonnis vernietigd. Enkele weken later vernietigt de Hoge Raad het eerder door het hof aangenomen bewijsvermoeden. Staatsloterij gaat nu in verzet tegen het verstekvonnis, met als primaire verweer dat de dagvaarding van eiser niet ontvankelijk is. Mocht dat wel zo zijn en mocht de vordering van eiser toewijsbaar zijn, dan vordert Staatsloterij in voorwaardelijke reconventie bovendien een verklaring voor recht dat de loterijovereenkomsten niet worden vernietigd.

Bundesgerichtshof 27 juni 2024, RB 3847; ECLI:DE:BGH:2024:270624UIZR98.23.0 (Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs e.V. tegen gedaagde). In deze zaak doet de hoogste Duitse rechter (hierna: het Bundesgerichtshof) uitspraak over een door gedaagde gemaakte duurzaamheidsclaim. Gedaagde produceert en verkoopt snoepgoed via derde partijen, onder haar eigen merk. Voor de verkoop van haar product heeft gedaagde een advertentie geplaatst in een Duitse krant. Daarin claimt gedaagde Klimaneutral te zijn. Hoewel de claim niet wordt onderbouwd, staat er wel een QR code naast de claim gedrukt die door de lezer kan worden gescand. Deze QR code brengt de lezer naar de website van de partner van gedaagde, waar de duurzaamheidsclaim wordt toegelicht. Hier blijkt dat gedaagde nog steeds CO2 uitstoot met de productie van haar snoepgoed, maar dat zij die uitstoot nu compenseert. Gedaagde wordt gedagvaard door een consumentenorganisatie, omdat de claim misleidend zou zijn. Zowel de rechter in eerste aanleg als de appelrechter zijn het daar niet mee eens. De organisatie gaat in cassatie bij het Bundesgerichtshof.

Rb. Rotterdam 9 juli 2024, RB 3843; ECLI:NL:RBROT:2024:6186 (eiseres tegen ACM). Deze uitspraak gaat over een door eiseres bestreden besluit van de ACM. Op grond van dat besluit is aan eiseres een bestuurlijke boete opgelegd van € 450.000, wegens het voeren van oneerlijke en misleidende handelspraktijken. In het bijzonder zouden de dieselauto´s van eiseres in de periode 2009 tot 2015 zijn uitgerust met EGR-software die het mogelijk maakt om gedurende de meting van uitstoot van verontreinigende stoffen, in het kader van de zogenoemde typegoedkeuringsprocedure, de meetresultaten van de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) van die voertuigen te manipuleren. De typegoedkeuringsprocedure dient ertoe om te controleren dat voertuigen aan alle vereisten van de EU-wetgeving voldoen. De ACM is van mening dat eiseres in de genoemde periode onterecht een typegoedkeuring heeft verkregen, op basis van de manipulatieve EGR-software. Daarbij zijn door eiseres drie wettelijke overtredingen gemaakt (art. 8.8 Whc jo. art. 6:193g, aanhef en onder d BW; art. 6:193b lid 2 BW; art. 8.8 Whc jo. 6:193c lid 1, aanhef en onder b BW).

Hof Amsterdam, 16 juli 2024, IEF 22145, IT 3841, RB 4585 (Digital Revolution tegen Media Concept en Google). De hier onderhavige zaak betreft een hoger beroep tegen het oordeel van de rechtbank Amsterdam [zie IEF 20756]: daaruit bleek dat Media Concept, een Duits bedrijf dat zich bezighoudt met de verkoop van onder meer printerbenodigdheden en kantoorartikelen, zich niet schuldig heeft gemaakt aan misleidende reclame, misleidende vergelijkende reclame en misleidende (oneerlijke) handelspraktijken. Zowel de procedure in eerste aanleg als het hoger beroep zijn ingesteld door Digital Revolution, een internetbedrijf dat zich, handelend onder de naam 123inkt, eveneens bezighoudt met de verkoop van printerbenodigdheden en kantoorartikelen. Het betreft hier de bodemprocedure van een eerder ingestelde kort geding procedure, waar Digital Revolution zowel in eerste aanleg, als in hoger beroep [zie IEF 19027] en in cassatie bij de Hoge Raad [zie IEF 20061] in het ongelijk is gesteld.

Geschillencommissie Thuiswinkel 4 november 2022, IT 4150, RB 3721; 175488/181774 (eiser tegen Marktplaats) Marktplaats maakt gebruik van een systeem waarbij gebruikers op geautomatiseerde wijze kan worden gevraagd om elkaars ervaringen te delen en elkaar te beoordelen. Eiser klaagt dat Marktplaats zich schuldig maakt aan een oneerlijke handelspraktijk en tekortschiet in verplichtingen uit de met hem gesloten overeenkomsten. Dit omdat consumenten en aanbieders worden gevraagd om elkaar beoordelen zonder dat er iets gekocht is. Hierdoor wordt geen betrouwbaar beeld verkregen. Met betrekking tot de oneerlijke handelspraktijk oordeelt de Geschillencommissie dat zij op grond van haar reglement niet bevoegd is om hierover te oordelen. Ook een algemene principiële beslissing over het door Marktplaats gehanteerde systeem behoort niet tot de taak en bevoegdheid van de commissie. De eis met betrekking tot de gesloten overeenkomsten wordt afgewezen omdat op grond van de Algemene Bepalingen van Marktplaats niet is vereist dat daadwerkelijk een koop wordt gesloten.

Vzr. Rb. Rotterdam 14 april 2022, IEF 20980, RB 3705; ECLI:NL:RBROT:2022:7790 (eiser tegen DLE) Eiser houdt zich bezig met de detailhandel in laminaat- en PVC-vloeren. DLE is een onderneming die diensten aanbiedt op het gebied van de in- en verkoop van vloeren en bijbehorende zaken. Eiser meent dat DLE onrechtmatig gebruik maakt van de handelsnaam van eiser en vordert onder andere dat iedere inbreuk gestaakt wordt. De voorzieningenrechter oordeelt dat eiser in de rechtsverhouding tot DLE de enige was die de handelsnaam van eiser gebruikte. Een beroep op artikel 5 Hnw faalt daarom. 

Vzr. Rb. Amsterdam 15 juli 2022, RB 3675; ECLI:NL:RBAMS:2022:4065 (Perfetti tegen Benbits) Perfetti is een producent van zoetwaren, suikerwerken en kauwgom. Benbits is producent van kauwgom. Perfetti heeft een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie (RCC). Zij stelt dat Benbits misleidende reclame maakt door gebruik van de termen ‘natuurlijke kauwgom’, ‘natuurlijke gombasis’, ‘plasticvrij’, ‘plantaardig’ en ‘natuurlijk afbreekbaar’. De RCC oordeelde dat Benbits inderdaad misleidende reclame heeft gemaakt door gebruik van de termen ‘natuurlijke gom’/natural gum’, ‘natuurlijke kauwgom’ en ‘natuurlijke gombasis’. Het College van Beroep (CvB) bevestigde de beslissing van de RCC. Het CvB oordeelde daarnaast dat ook de termen ‘plasticvrij’/’plasticfree’, ‘plantbased/plantaardig’ ‘bits of nature' en ‘natuurlijk afbreekbaar’ misleidend waren. Perfetti vordert onder meer dat de voorzieningenrechter Benbits verbiedt deze misleidende termen te gebruiken. Benbits heeft onderzoek laten doen naar de gombasis en eindproducten van Benbits. Perfetti had ook onderzoeken laten doen. Beide onderzoeken hebben een andere uitkomst. Perfetti en Benbits hebben over en weer kritiek op de manier waarop het door de ander ingeschakelde onderzoekslab onderzoek heeft gedaan. Er is dus een nadere opinie door een derde deskundige nodig. De voorzieningenrechter oordeelt dan ook dat er niet zonder meer kan worden geoordeeld dat de mededelingen van Benbits onjuist en daarmee misleidend zijn. Vooralsnog is er volgens de voorzieningenrechter door geen sprake van ongeoorloofde vergelijkende reclame en/of van oneerlijke handelspraktijken. De vorderingen van Perfetti worden afgewezen.